Japonya’da kumar oynamak ülkemizdeki gibi yasak. Yani rulet, poker ve blackjack masaları, slot makineleri bulabileceğiniz kumarhaneler yok; en azından yasal olarak. Mevcut olanlar da genellikle mahjong oynanan mekanlarda kapalı kapılar ardında gizli olur ve Yakuza tarafından işletilir.
Bunun dışında yine bizdeki gibi Japonya’da da devlet tarafından denetime tabii bahis oynanmakta. At, bisiklet, sürat teknesi ve motorsiklet yarışları üzerine yasal olarak bahis oynanabilen yarışlardan bazılarını oluşturuyor. Hatta animelerde bile alkol ve bahis bağımlısı, içip içip karısını çocuğunu döven karakterler yer alabiliyor. Buraya kadar hemen hemen bizimle aynı, ilginç olan pek bir şey yok.
Pinball görünümlü bilardomsu
Gelelim asıl konumuz olan Pachinko‘ya. Pachinko, Japonya’ya has bir oyun. Eminiz pek çoğunuz adını duymuşsunuzdur hatta belki şu videomuzu da izlemişsinizdir. Gerçekten izleyerek oyunun amacının ne olduğunu anlamak pek de mümkün değil o yüzden biz söyleyelim: amaç parayla aldığınız demir bilyeleri pinball benzeri pachinko makinesine yedirerek yine pinball’daki gibi fırlatma yoluyla orta ekranın altındaki bir cebe girmesini sağlamak. Pinball’un aksine topları fırlattıktan sonra onlara müdahale etmeniz mümkün değil, sadece fırlatma mekanizmasının hızını ayarlayabiliyorsunuz. Mekanizma önünde bilye olduğu sürece fırlatmaya devam ediyor, bu nedenle oyun ya makineye attığınız bilyeleriniz bitince ya da siz oynamaktan vazgeçip bilye bölmesini boşaltıncaya kadar devam ediyor.
Bilyeleriniz bahsettiğimiz makinenin ortasında ekranın hemen altında bulunan kısma girdikçe jackpot ya da fever denen olayı tetikliyorlar. Fever olunca önünüzdeki ekranda slot makinesi gibi 3 tane rakam dönüyor, siz de hemen ekranın altındaki büyük bir tuşa basıyorsunuz, eğer başarılı olursanız başka bir cep açılıyor, bu şekilde daha fazla bilye kazanmanıza olanak sağlanıyor. Tüm bu işlemde bilye alınıp bilye verildiği için oynadığınız şey kumar olmuyor. Onun yerine kazandığınız bilyelerle kalem, içki gibi bir hediye kazanıyorsunuz. Fakat işin can alıcı noktası bu hediyenin yanında oyunda kazanıldığına dair bir fiş de verilmesi ve muhtemelen pachinko salonunun hemen yanında veya sokağın başında da bu hediyeyi nakit paraya çeviren bir yer bulunuyor olması.
Bizdeki marketler kadar yaygın
İşin bir başka boyutu da bu pachinko salonlarının Japonya genelinde 10.000 taneden fazla bulunması. (Bizde 7000’den fazla A101 varmış öyle düşünün.) Japonlar bu sayede kumar yasağı engeline takılmadan evlerinin veya işe gidip geldikleri metro duraklarının hemen yanında kumar oynayabiliyorlar. Ne kadar mı oynuyorlar? 10.000.000’dan fazla kişi bu pachinko salonlarını ziyaret ediyor.
Durumun ciddiyetini vurgulamak adına daha başka rakamlar ve bilgiler vermekte fayda var. Pachinko o kadar kazançlı bir sektör ki pachinko şirketlerinden anime stüdyoları satın alanlar var. Ne alaka diye düşünüyorsanız, pachinko, oynayan için çok dinamik bir şey sunmadığından güncel olanların ortasındaki ekranda mini oyunlar oynanıyor, fever dediğimiz olay da orada takip ediliyor. Bazıları bildiğiniz anime ve bilgisayar oyunlarını da içeriyor. Bunların arasında Street Fighter, Persona, Tekken, Lupin the Third ve Neon Genesis Evangelion gibi ürünler var. Yani Konami ve Capcom gibi Japon oyun devleri de bu sektörün oyuncuları. Pachinko sektörünün yıllık gelirinin 225 milyar dolar seviyesinde olduğu söyleniyor ki bu Amerika’daki yasal kumar kazancının 2 katına ve Israil’in de gayrisafi milli hasılasına eşit. Yani biz “Bandai-Namco bu sene Tekken’i batırdı” veya “Konami Hideo Kojima’yı kaçırarak çok büyük eşeklik etti” diye düşünürken bu firmaların umrunda bile olmuyor. En kötü ihtimalle Metal Gear Pachi-Pachi çıkarıp para havuzlarında içkilerini yudumluyorlar.
Peki insanlar neden pachinko’nun esiri oluyorlar?
Oynayan herkeste bir kazanma ilüzyonu oluşturuyor. Öyle ya da böyle bir miktar bilye oyun sonunda size geri dönüyor. Şanslıysanız bunun başladığınızdan daha fazla olduğu olabiliyor. Siz de o bir defanın anısına ve ihtimaline oynamaya devam ediyorsunuz.
Bunun yanında pachinko salonları güzel vakit geçirilen yerler. Oynayanlar genelde orta yaşlılardan oluşuyor fakat kadın erkek genç yaşlı her kesim pachinko salonlarını dolduruyor ve kesinlikle sıkılmıyorlar. İçerideki neon ışıklar, makinelerdeki anime ve oyun görselleri, gürültü seviyesi, oynadığınız oyunun müzikleri ve efektleri sizi kendisine esir ediyor. İçeride sigara içmek serbest ki bu işten çıkınca eve gelmeden önce yarım saat pachinko oynamayı daha da cazip hale getiriyor. Sırf bu haliyle bile pachinko salonlarının gittiğimiz arcade salonlarından daha albenili olduğunu söyleyebiliriz.
Pachinko makinelerinin üstünde istatistiksel veriler de var. Bunlar o makinede ne kadar oyun oynandığı ve makinenin ne kadar kazandırdığına dair bilgiler veriyor. Bu bilgilerin kazanma şansıyla ilişkili olup olmadığı tartışılabilir fakat oyuncularda bazı makinelerin daha fazla kazandırdığı veya makinelerin hileli olup da az kazandıran makinenin başka bir gün daha fazla kazandıracağı algısını oyunculara aşılayabiliyor. Hatta bu oyuncular şanslı gördükleri makinede pachinko oynayabilmek için salonlar açılmadan önünde sıraya bile girebiliyorlar.
Bu kadar bahsettiğimiz pachinko’nun tarihine de değinmeden geçmeyelim. Pachinko köken olarak bilardoya dayanıyor. En nihayetinde bu oyunda da topları ceplere sokmaya çalışıyorsunuz. Fransa’da 18. yüzyılda bilardo ufaltılıp topların çarpacağı iğnelerin de yerleştirilmesiyle temelde pachinko ile aynı olan “Bagatelle” oluşturulmuş. 1819 standartlaşan bagatelle Amerika’da oldukça yaygınlaşmış hatta Abraham Lincoln tarafından bile oynanmış. 1920’de Chicago’da üretilen çocuklara yönelik Corinthian Bagatelle 1924’de Japonya’ya getirilmiş. Şekerci dükkanlarında oynanan bu oyun, aletin çıkardığı “paçi paçi” sesleri sebebiyle çocuklar tarafından bu şekilde anılmaya başlanmış.
2. Dünya Savaşına kadar şimdiki boyutta oynanmayan Pachinko, savaştan sonra Japonya’daki en büyük azınlık grup olan Koreliler tarafından ardı ardına salonlar açılmasıyla önlenemez bir şekilde yaygınlaşmış. Hala bu salonların çoğu Koreliler tarafından işletiliyor ve bunlardan da %30’unun Kuzey Kore ile bağlantılı olduğu söyleniyor.
İyi hoş, insanlar oynuyor para güzel akıyor falan da büyük kumarbazları kesmiyor olsa gerek ki ülkede yasal kumarhane olmadığı için bu arkadaşlar paralarını gidip Singapur, ve Makau gibi yerlerde harcıyorlar. Japon hükümeti de bu para kaybının önüne geçmek için yasal kumarhaneler açmanın yolunu arıyor şu an. Sırf bu tutumları bile pachinko’ya neden göz yumduklarını gözler önüne seriyor. Tek kaygı vatandaşların kumar bağımlısı olup toplumsal huzuru sarsması. Pek çok yerde bahsettiğimiz gibi Japonlar için en önemli şey toplumun huzuru, refahı ve şahısların bunun bir parçası olabilmesi. Pachinko’nun buna engel olduğu düşünülmüyor olsa gerek ki önüne geçmek için herhangi bir önlem alınmıyor ve en kolay ulaşılır kumar oyunu olma yönünden yerini kimseye kaptırmıyor.
