Fredric Wertham, Alman asıllı Amerikalı bir psikiyatrist ve yazardı. Siyahlar için akıl sağlığı hizmetleri ırkçı yaklaşım nedeniyle nadir olduğu bir dönemde Lafargue Kliniği’nde fakir siyah hastaları tedavi eden ilerici bir psikiyatrist olarak ün salmıştır. En azından böyle olmasını istemiştir. Buna rağmen, Wertham, kitle iletişim araçlarında şiddet içeren görüntülerin ve çizgi romanların çocukların gelişimi üzerindeki etkileri ile ilgili endişeleri ile çok büyük ses getirmiştir.
Fredric Wertham ve çizgi roman sektörüne neler yaptığını yazılı olarak anlatmadan evvel, bu metnin daha ayrıntılı ve görsellerle desteklenmiş bir versiyonunu aşağıdaki videodan izleyebileceğinizi eklemek isterim. Ayrıca bu tarzda daha çok içeriğe de Geçen Gene Geek’iz YouTube sayfasından erişebilirsiniz. Haftada üç gün (çarşamba, cumartesi, pazar) video paylaşıyoruz;
En tanınmış kitabı, çizgi romanların gençliğin suçlu olmasının neden olduğunu iddia ettiği Seduction of the Innocent’ıdır. Çizgi roman endüstrisine yönelik ABD Kongresi soruşturmasının bir parçası olarak da, çizgi romanlar aleyhinde pek çok girişimde ön saflarda bulundu. Wertham’ın çalışmaları, 1954 çizgi roman duruşmalarına ek olarak Çizgi Romanlar Yasası’nın oluşturulmasına da yol açtı.
İşte böyle “kültürlü” denebilecek bir adamın böyle bağnaz açıklamaları ile başladı bütün bir Comic Code Authority hikayesi ve de çizgi roman sektörünün yıllar boyunca boyunduruk altında tutulması.
Delilleri Nelerdi?
Özellikle gizli cinsel temalar hakkında, örnek olarak panellere gizlenmiş çıplak kadın görüntüleri veya eşcinsel ortaklar olarak Batman ve Robin’i kabul etmesi gibi çarpıtma deliller sunarak, varsayımlarda bulundu. Wonder Woman’ın yaratıcısı William Moulton Marston’un çok fazla kullandığı ve kabul ettiği ögeleri daha da çirkin noktalara sürükledi ve hatta Wonder Woman’in güçlü bir karakter olmasının onu lezbiyen yaptığını dahi söyledi. Bugünlerde normal gördüğümüz cinsel yönelimlerin tabu olduğu zamanlarda bu suçlamalar yapması en kolay suçlamalardı. Ayrıca daha da ileri gitmekten de çekinmedi. İlk okulları sırasında çizgi roman okuyan çocukların %95’inin hayatlarının bir aşamasında suça bulaştığı iddiasını da öne sürdü.
Seduction of the Innocent, 1950’lerin çizgi romanlarında çıkan reklamları ve bu yayınların var olduğu ticari bağlamı da kendince analiz etti elbette ki. Wertham, yalnızca hikayelerdeki şiddete değil, aynı zamanda bu hikayelerin hemen yanlarında pompalı tüfeklerin ve bıçakların reklamlarının yapılmasına da dikkat çekti. Wertham, korku çizgi romanları gibi rahatsız oldukları materyalleri satmak istemeyen perakendecilerin dağıtımcılar tarafından tehditler aldığını dahi iddia etti. Wertham’a göre, sakıncalı çizgi romanları ellerinde bulundurmazlarsa, dağıtılan diğer yayınları satmalarına izin verilmeyecekleri söyleniyordu satmak istemeyen kişilere.
Sonucunda Neler Oldu?
Bu kitap ve Fredric Wertham’ın bir uzman tanık olarak ortaya koyduğu bilgilerle oluşan, suç karşıtı haçlı Estes Kefauver tarafından yönetilen bir Senato Alt Komitesi olan kurulmasına yol açtı. Komite önünde yapılan kapsamlı ifadede, Wertham kitabından bölümleri yeniden ifade etti ve çocuk suçunun ana nedeni olarak çizgi romanlara dikkat çekti. Komitenin nihai raporu, çizgi romanı suç unsurlarını meşrulaştırmak ile suçlamamasına rağmen, çizgi roman endüstrisinin içeriğini gönüllü olarak düzgün seviyede tutmasını tavsiye etti; bunu potansiyel bir sansür tehdidi olarak kabul eden yayıncılar, kendi içeriklerini sansürlemek için Çizgi Roman Kodu Otoritesini geliştirdiler.
Kurallar yalnızca şiddet içeren görüntüleri değil, aynı zamanda kelimeleri ve kavramları da yasakladı ve suçluların her zaman cezalandırılması gerektiğini belirledi. İlgi çekici bir iki maddeyi şöyle sıralayabiliriz;
- Polisler, hakimler, hükümet yetkilileri ve saygın kurumlar asla yerleşik otoriteye saygısızlık yaratacak şekilde sunulmamalıdır.
- Her durumda iyilik kötülüğü ve suçluyu cezalandırır.
- Hiçbir dergi başlığında “korku” veya “terör” kelimelerini kullanılamaz.
- Bütün korkunç, hoş olmayan, paneller silinecektir.
- Yürüyen ölüler, işkence, vampirler ve vampirlik, hortlaklar, yamyamlık ve kurt adamlık ile ilgili sahneler veya simgeler yasaktır.
- Küfür, müstehcenlik, kabalık veya istenmeyen anlamlar kazanmış kelimeler veya semboller yasaktır.
- Uygunsuz veya gereksiz, herhangi bir çıplaklık yasaktır.
- Yasadışı seks ilişkileri ne ima ne de tasvir edilemez. Tecavüz sahneleri ve cinsel anormallikler kabul edilemez.
Karşı Çıkan Olmadı Mı?
Bir çizgi roman yayıncısı ve kod yetkilileri arasındaki en erken çatışma, EC Comics’in William Gaines altında, İnanılmaz Bilim Kurgu 33 (Şubat 1953) sayısında çıkan “Kıyamet Günü” (Judgement Day) hikayesini kod altındaki Garip Fantezi 18’de (Nisan 1953) yeniden basması ile ortaya çıktı. Yeniden basım, kod tarafından kabul edilmedi. Yerine “Göze Göz” hikayesi getirildi. Yazar Al Feldstein ve sanatçı Joe Orlando’nun öyküsü, baş karakteri siyah olmasa da ırkçılık karşısında net bir duruş sergiliyordu ve dönemin sözde “ahlak” yapısı karşısında kabul edilemez bir şeydi. Kod yöneticisi Yargıç Charles Murphy’nin siyah bir astronotu tasvir eden son paneli değiştirme emrinin ardından Gaines, Murphy ile ateşli bir anlaşmazlık yaşadı. Kod Mührü’nü vermedikleri takdirde Murphy’nin hikayeye itirazını dergilerinde basmakla tehdit etti ve Murphy’nin ilk kararını tersine çevirmesine ve hikayenin devam edebilmesine yol açtı. Ancak kısa bir süre sonra, CCA’nın çizgi romanlarına getirdiği ciddi kısıtlamalara dayanamayan Gaines, “Yeni Yön” unvanlarının kurulmasıyla, Mad’e odaklanarak çizgi roman yayınını bıraktı.
Böylece çizgi romancılığın son kalesi de Fredric Wertham karşısında eriyip gitmişti. Yarım asırı aşkın sürecek esaret başlamıştı. Artık sözde “ahlak” kuralları çizgi romanların her tarafını kurcalıyor ve sanat adına hiçbir şey bırakmıyordu ortada. Kültürlü bir adamın bilerek veya bilmeyerek çizgi romanları günah keçisi haline çevirmesi bütün bir sanatın gelişimini tamamen değiştirdi.
