Giriş: Yoshiaki Nishimura ve Animasyon Sektöründeki Cinsiyet Eşitliği Tartışması
Studio Ghibli’nin eski yapımcısı Yoshiaki Nishimura, 2016 yılında yaptığı, kadın ve erkek yönetmenlerin animasyon filmlerine yaklaşımlarına dair tartışmalı açıklamalarıyla gündeme gelmişti. Nishimura’nın bu yorumları, animasyon ve genel film endüstrisindeki cinsiyet eşitsizliği tartışmalarını yeniden alevlendirmiş, kamuoyunda büyük yankı uyandırmıştı. Bu makale, Nishimura’nın sözlerinin detaylarını, ardından gelen özrünü, Studio Ghibli’nin bu konudaki pozisyonunu ve animasyon sektöründe kadın yönetmenlerin karşılaştığı zorlukları kapsamlı bir şekilde inceleyecektir. Fanzade.com olarak, popüler kültürün bu önemli gündem maddesini derinlemesine ele alarak, cinsiyet eşitliği ve temsil konularına ışık tutmayı hedefliyoruz.
Studio Ghibli Bağlamında Tartışmanın Kökeni: Nishimura’nın Orijinal Yorumları
The Guardian, film yapımcısı Yoshiaki Nishimura‘ya Studio Ghibli‘nin hiç kadın yönetmenle çalışıp çalışmadığını sormuş, geçen hafta yayımlanan yanıtı çok fazla eleştiri almıştı.
Tartışmanın fitilini ateşleyen olay, The Guardian gazetesinin Yoshiaki Nishimura ile yaptığı bir röportajda Studio Ghibli’nin neden hiç kadın yönetmenle çalışmadığını sormasıyla başladı. Nishimura’nın bu soruya verdiği yanıt, sektördeki cinsiyetçi bakış açısını gözler önüne sermesi açısından oldukça dikkat çekiciydi. Nishimura, The Guardian’a şunları söylemişti:
“Bu filmin türüne bağlı. Live Action filmlerin aksine, animasyonlarda gerçek dünyayı basitleştirmek zorundayız. Kadınlar daha gerçekçi olma ve hayatı gün be gün kontrol etme eğilimindeler. Buna karşın erkekler daha idealisttir ve fantastik filmler bu idealist yaklaşıma ihtiyaç duyar. Bu alanda erkeklerin daha çok yer almasının tesadüf olduğunu düşünmüyorum.”
Bu sözler, kadınların yaratıcı vizyonlarının sınırlı olduğu ve fantastik hikayeler anlatma kapasitelerinin olmadığı iması taşıdığı için büyük tepki çekti. Bir stüdyo yapımcısının, cinsiyet temelli genellemeler yaparak yönetmenlik yeteneğini kategorize etmesi, özellikle animasyon gibi hayal gücünün sınır tanımadığı bir alanda kabul edilemez bulundu. Animasyon, gerçeklikten bağımsız, tamamen yeni dünyalar yaratma potansiyeli sunarken, bu yorumlar kadınların bu potansiyeli kullanmakta yetersiz kaldığı gibi yanlış bir algı yaratıyordu. Bu türden açıklamalar, sektördeki mevcut cinsiyet eşitsizliğini pekiştirmekle kalmayıp, genç kadın animatör ve yönetmen adaylarının motivasyonunu da olumsuz etkileyebilir nitelikteydi.
Yoshiaki Nishimura’nın Özrü ve Studio Ghibli’den Ayrılık Açıklaması
Kamuoyundan gelen yoğun eleştirilerin ardından Yoshiaki Nishimura, Twitter üzerinden bir dizi açıklama yaparak özür dilemek zorunda kaldı. Bu özür, sadece kişisel bir pişmanlığı ifade etmekle kalmıyor, aynı zamanda Studio Ghibli ile olan profesyonel bağını da netleştiriyordu. Nishimura’nın özür tweetleri, o dönemde kurucusu olduğu Studio Ponoc’un resmi Twitter hesabından atılmıştı.
[Twitter Embed Kaldırıldı]
Nishimura, özür mesajında ilk olarak, The Guardian’daki makalenin 28 Eylül 2015’te İngiltere’de yapılan bir röportaja dayandığını ve bu sözleri söylediğini kabul etti. Ardından, önemli bir detayı açıklığa kavuşturdu:
“İlk olarak, 2014’ün sonlarına doğru Studio Ghibli’den ayrıldım ve artık Studio Ghibli çalışanı değilim. Ghibli’yi seven herkesin -Ghibli temsilcisinin böyle düşündüğünün sanılmasından dolayı- tadını kaçırdığım için özür dilemek isterim.”
[Twitter Embed Kaldırıldı]
Bu açıklama, Nishimura’nın yorumlarının Studio Ghibli’nin resmi duruşunu yansıtmadığını, ancak kamuoyunda bu şekilde algılanmış olmasından dolayı duyduğu üzüntüyü gösteriyordu. Stüdyonun itibarını koruma çabası da açıkça görülüyordu. Son olarak, tartışmanın temelini oluşturan cinsiyetçi yorumu hakkında net bir özeleştiri yaptı:
“Son olarak, kadınların gerçekçi, erkeklerin ise daha idealist olduğu yorumum içinse bunun ayrımcı ve tek taraflı bakış açısına sahip olduğumu söyleyebilirim. Yanılmışım ve dersimi aldım. Cinsiyetin film yapmakla bir ilgisi yok. Gerçekten çok üzgünüm. -Yönetmen Yoshiaki Nishimura”
[Twitter Embed Kaldırıldı]
Bu özür, Nishimura’nın hatasını kabul ettiğini ve cinsiyetin yaratıcılık üzerinde bir etkisi olmadığını anladığını belirtmesi açısından önemliydi. Ancak, bu tür bir açıklamanın sektörde ne kadar köklü bir zihniyet değişimini tetikleyeceği hâlâ tartışma konusudur. Nishimura’nın bu özrü, benzer düşünen diğer sektör profesyonelleri için bir ders niteliği taşımalıdır. Yönetmenlerin iş süreçleri ve film yapımcılarının karşılaştığı durumlar, cinsiyetten bağımsız olarak değerlendirilmelidir. Ant-Man’in yönetmeni Peyton Reed’in Stan Lee’den yardım alması gibi örnekler, yaratıcı süreçlerin ne kadar çeşitli ve işbirlikçi olabileceğinin bir göstergesidir.
Animasyon Sektöründe Kadın Yönetmenler ve Temsil Sorunu
Yoshiaki Nishimura’nın açıklamaları, animasyon endüstrisindeki cinsiyet eşitsizliği sorununu bir kez daha gündeme getirdi. Geleneksel olarak erkek egemen bir alan olan animasyon sektöründe, kadınlar uzun yıllar boyunca daha çok animatör, renk sanatçısı veya yapım asistanı gibi pozisyonlarda yer alırken, yönetmenlik ve üst düzey yaratıcı rollerde temsil edilme oranları oldukça düşüktü. Bu durum, sadece Japon animasyonuna özgü olmayıp, global çapta bir sorundur.
Kadın Yönetmenlerin Karşılaştığı Zorluklar:
- Stereotipler ve Önyargılar: Nishimura’nın yorumları gibi cinsiyetçi stereotipler, kadınların yaratıcı yeteneklerini sorgulayan ve onları belirli türdeki hikayelerle sınırlayan bir bariyer oluşturur.
- Erişim ve Fırsat Eşitsizliği: Kadın yönetmenlerin büyük bütçeli projelere veya tanınmış stüdyolara erişimi, erkek meslektaşlarına göre daha kısıtlı olabilir. Sektördeki ağlar ve “kulüpler”, genellikle erkek egemen yapıdadır.
- Görünürlük Eksikliği: Başarılı kadın yönetmenlerin hikayeleri ve çalışmaları, çoğu zaman yeterince öne çıkarılmaz, bu da yeni nesil kadınların ilham alabileceği rol modellerin eksikliğine yol açar.
- İş-Yaşam Dengesi: Animasyon üretiminin yoğun ve uzun çalışma saatleri, özellikle çocuk bakımı gibi geleneksel olarak kadınlara yüklenen sorumluluklarla birleştiğinde, kadınların kariyerlerini sürdürmesini zorlaştırabilir.
Ancak son yıllarda, #MeToo ve #TimesUp hareketlerinin de etkisiyle, film ve animasyon endüstrisinde cinsiyet eşitliği konusunda önemli adımlar atılmaya başlandı. Kadın yönetmenler, yapımcılar ve senaristler daha fazla görünürlük kazanıyor ve kendi hikayelerini anlatma fırsatı buluyorlar. Japon sinemasının uluslararası alandaki yeri ve film festivallerinde gösterilen yapımlar da bu dönüşüme katkıda bulunuyor. Laplace Cadısı gibi filmlerin Şangay’da gösterilmesi, kültürel alışverişin ve farklı perspektiflerin önemini vurguluyor.
Studio Ghibli’nin Mirası ve Geleceği: Cinsiyet Eşitliği Açısından Bir Bakış
Studio Ghibli, Hayao Miyazaki ve Isao Takahata gibi efsanevi yönetmenlerin önderliğinde, güçlü kadın karakterlere ve evrensel temalara sahip filmleriyle tanınır. Prenses Mononoke’deki San, Ruhların Kaçışı’ndaki Chihiro veya Rüzgarlı Vadi’deki Nausicaä gibi karakterler, geleneksel “kurtarılmaya muhtaç kadın” stereotipinden uzak, kendi kaderlerini çizen, cesur ve karmaşık figürlerdir. Bu durum, stüdyonun filmlerinin içeriği ile yönetmen kadrosundaki cinsiyet dengesizliği arasında ilginç bir tezat oluşturur.
Ghibli’nin felsefesi, genellikle doğa sevgisi, barış, insanlık ve hayal gücünün gücü üzerine kuruludur. Bu temaların cinsiyetle sınırlı olmaması gerektiği açıktır. Stüdyonun geleceğinde, bu değerleri koruyarak kadın yönetmenlere daha fazla alan açması, hem kendi mirasını zenginleştirecek hem de sektöre örnek teşkil edecektir. Yoshiaki Nishimura’nın kurucusu olduğu Studio Ponoc’un da, bu tartışmadan ders çıkararak daha kapsayıcı bir yaklaşım benimsemesi beklenmektedir.
Dijital platformların içerik üretimindeki rolü de bu değişimi hızlandırabilir. Cobra Kai gibi yapımların YouTube gibi platformlarda başarısı, geleneksel stüdyo yapılarının dışında da kaliteli ve çeşitli içeriklerin üretilebileceğini gösteriyor. Bu durum, yeni yeteneklerin keşfedilmesi ve farklı seslerin duyulması için yeni kapılar açabilir.
Sonuç: Bir Tartışmadan Doğan Farkındalık ve Geleceğe Yönelik Adımlar
Yoshiaki Nishimura’nın kadın yönetmenler hakkındaki tartışmalı yorumları ve ardından gelen özrü, animasyon sektöründeki cinsiyet eşitsizliği sorununa dikkat çeken önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu olay, sadece bir kişinin yanlış ifadeleri olmaktan öte, sektördeki köklü önyargıların bir yansıması olarak görülmelidir. Ancak bu tür tartışmalar, farkındalığı artırarak değişim için bir katalizör görevi görebilir.
Gelecekte daha kapsayıcı ve eşitlikçi bir animasyon endüstrisi inşa etmek için atılması gereken adımlar şunlardır:
- Kadın yönetmenlere, senaristlere ve yapımcılara daha fazla fırsat sunulması.
- Eğitim kurumlarında ve stüdyolarda cinsiyetçi önyargıların ortadan kaldırılmasına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılması.
- Başarılı kadın profesyonellerin hikayelerinin daha fazla duyurulması ve genç nesillere ilham kaynağı olması.
- Sektördeki liderlerin, cinsiyet eşitliği konusunda aktif rol alması ve pozitif değişimi teşvik etmesi.
Studio Ghibli gibi dev stüdyoların ve Studio Ponoc gibi yeni oluşumların, bu konudaki duruşları ve uygulamaları, tüm endüstri için bir örnek teşkil edecektir. Animasyonun büyülü dünyası, her türlü hayal gücüne ve yaratıcı sese açık olmalıdır. Cinsiyet, yetenek ve vizyonun önünde bir engel teşkil etmemelidir.
6月6日に公表された英国紙「The Guardian」での記事の内容につきまして、謝罪をいたします。記事は2015年9月28日にイギリスで行われた取材に基づいており、確かに私は、当該の発言をいたしました。
— STUDIO PONOC (@StudioPonoc) 13 Haziran 2016
最初に、私は2014年末にジブリを退社しており、ジブリの社員ではありません。ジブリを代表した意見であるという誤解を与えたこと、ジブリを愛する皆様に不快な思いをさせたことを深くお詫びいたします。
— STUDIO PONOC (@StudioPonoc) 13 Haziran 2016
次に、男性は観念的な傾向が強く、現実を生きる力は女性の方が長けている。そういう差別的で偏った考えは、確かに自分の中にありました。反省し、勉強します。映画を作るのに性別は関係ありません。深くお詫びいたします。
プロデューサー／西村義明— STUDIO PONOC (@StudioPonoc) 13 Haziran 2016
Yorum (0)