Dünya Klasikleri’ni okumak kimisi için çok keyifli kimisi için ise oldukça sıkıcı bir aktivitedir. Tabii okuduğunuzun klasiğin hangi ülkeden olduğu da bu durumu etkiler. Ben Dünya Klasikleri serüvenime (ilk defa olmasa da) Robinson Cruose ile başladım. İngiliz Edebiyatı’nın klasikler için yumuşak ve keyifli bir başlangıç olduğunu düşünüyorum. Robinson Cruose ise İngiliz romanlarında adeta bir mihenk taşı hatta kurucu babalarından biri. Gelin ıssız bir ormanın derinliklerine beraber dalış yapalım.
Robinson Crusoe Konusu
İngiltere’de yaşayan orta halli bir ailenin oğlu olan Robinson Crusoe, babasının tüm nasihatlerine rağmen yine orta halli ama rahat bir yaşamı reddederek maceracı ve hırslı ruhuna yenik düşer ve genç yaşta evden kaçarak gemi yolculuklarıyla yaşından büyük serüvenlere atılır. Bu serüvende başına neler gelmez ki? Korsanlara esir düşer, köle olarak satılır, kaçar ardından Brezilya’da toprak ağası bile olur. Fakat macera onun ruhunda vardır yetinmez, yetinmeyi bilemez. Kendini tekrardan daha büyük hayallerin peşinde denizde bulur ama bu sefer öncekiler kadar şanslı olamayacaktır…
Bu sefer çıktığı yolculukta gemisi batar ve kendini onlarca yıl sürecek bir ıssız yaşamın ortasında bulur. Bu süreçte tanrıyla tekrar tanışacak ve bireyselliği iliklerine kadar hissederken bizlere de dönemin İngiltere’sini anlatacaktır.
Robinson Crusoe İnceleme
Karakter Analizi
Karakterimizin roman boyunca büyük bir değişim geçirdiğini görürüz. Gençliğinde meraklı, çalışkan ve azimli bir insan olan Robinson Crusoe, ıssız adaya düşüşün ardından kendiyle baş başa kalınca hem sorunlarla mücadeleyi hem de sabır ve dayanıklılığı öğrenir. Bu süreçte “kendi hayatının efendisi” olur, kendi talihini kendi çabasıyla döndürüp zorluklar içinde refah yaratmayı başarır. Peki aslında kimdir?
Aslında romanın önsözünde yazarımız Daniel Defoe bizlere bunu açıkça söylemiştir. Bu roman aslında başkalarına tanrının hikmetini öğretmek için yazılmıştır. Robinson’un babasına isyanı adeta “ilk günah”tır. Crusoe kendi itaatsizliğini Adem’le Havva’nın cennetten kovulmasına benzetir, babasına isyan etmiş ve ıssız bir adaya sürüklenmiştir. Robinson Crusoe’nin en büyük dönüşümü de burada başlar. Önce hatadan ders alır ardından tanrıya yönelir ve ilahi bir afla kurtuluşa erer. Şükür, sabır ve imanın gücü gibi temalarla bize yansıtılır.
Defoe’nin karakterle beraber okuyucuya vermek istediği bir diğer mesaj da Protestan iş etiki kavramıdır. Çalışkanlık, azim ve kendine yetebilme teması şükür, dua ve sabır ile birleşerek anlatılır. Öte yandan Crusoe’nin kendine İncil’i rehber edinmesi, karşılaştığı ilk yerliye hristiyanlığı öğretmesiyle Defoe okura “Uygar (Batılı/Hristiyan) insanın görevi ilkel gördüğü topluluklara medeniyet götürmelidir” fikrini empoze eder yani aslında alt metinde sömürgeciliğe gönderme de vardır.
Kitap İncelemesi
Robinson Crusoe, 18. yüzyıl İngiltere’sinin sosyo-ekonomik ve kültürel iklimini yansıtan bir eserdir. Romanın yazıldığı dönemde dünya çapında güç kazanmaya başlayan Britanya İmparatorluğu denizlerde üstünlük kazanmaya başlamış ve sömürgecilik faaliyetlerini hızlandırmıştır. Roman işte tam da böyle bir ortamda yazılır. Döneminin kolonyal zihniyeti açıkça görülür. Batı’nın sömürgecilik tarihinin bir fragmanıdır. Robinson adada sadece hayatta kalmaz, oranın efendisi olur, Cuma’nın gelişiyle birlikte bu bakış açısı daha da güçlenir. Sadece adanın değil medeniyetin de efendisidir. Hristiyanlığı yarar, modernliği öğretir.
Nitekim ünlü yazar James Joyce bile karakterimizi “Britanyalı sömürgecinin prototipi” olarak tanımlar. Avrupalı beyaz adamın barbar saydığı toplumlar üzerindeki hakimiyetine dair örneklerle dolu olan roman iktisat tarihçilerinin bile lügatına girecektir.
Sadece sömürgecilik değil Aydınlanam Dönemi’nin etkileri de romanda fazlasıyla hissedilir. Bireycilik ve ferdi özgürlük karakterin ıssız adaya düşmesiyle kişinin kendi aklı ve emeğiyle kendi kaderini çizebileceği şekliyle yansıtılır.
Son Söz
Sonuç olarak Robinson Crusoe 18. yüzyıl İngiltere’sinin sömürgecilik, din ve bireycilik temalarının izlerini taşır. Defoe kendi çağının değer ve inançlarını romanı üzerinden okuyucuya anlatır. Roman bir yandan macera dolu bir roman yandan ise yazıldığı dönemin ideolojilerini yansıtan zengin bir tarihi metindir. Basit bir hayatta kalma öyküsünün ötesine geçer.
Yorum (0)