Fantastic Mr. Fox, ülkemizdeki adı ile Yaman Tilki, 2009 yılında vizyona girmiş bir Wes Anderson filmidir. Film, stop-motion animasyon türüne girmektedir. Wes Anderson’ın çıkış yaptığı film sayılabilir. İlginç bir imzaya sahip olan Anderson’ın Fantastic Mr. Fox filminde George Clooney, Meryl Steep, Willem Dafoe gibi tanınmış isimler seslendirmenlik yapmıştır. Aynı zamanda Wes Anderson’ın kendisi de seslendirme ekibine dahil olmuştur. Film gişede fazla kar etmemiş ama hafızalara kült bir film olarak kazınmıştır.
Fantastik, mükemmel, iğrenç, uygunsuz…
Yaman Tilki bir çocuk filmi olarak geçse bile çıktığı dönem alışılmışın dışına çıkmış bir yapım olarak piyasaya sunulduğu bir gerçekti. Kimi eleştirmen çocuklara uygun değil dedi, kimi filmi izlemeye vakit bile ayırmadan “bir fiyasko” damgasını vurdu. Bizim bu ilginç tilkimizin hikayesi bir stop-motion olduğu için ne kadar çocuk filmi gibi görünse de tam olarak bir çocuk filmi değildir ancak tam bir yetişkin filmi de değildir; çocuksu, abartma ve hayal gücüyle kurulmuş bu dünyayı anlatan bir film nasıl bir yetişkin filmi olabilir en nihayetinde? Bu filmi yazmaya karar vermemin nedeni tam olarak budur. Filmi bir kategoriye atamıyor oluşumuz. Animasyonlar her yaş içindir elbette ama yine de “çocuk filmi” diye geçerler bu film ne kadar yüzeyinde böyle görünse de içinde güzelce gizlenmiş metaforlar, çok iyi iki tane karakter gelişimi, mükemmel müzikler ve gerçekten fantastik bir olay örgüsü barındırmaktadır.
Karakter gelişimi ve diğer faktörler üzerine birkaç kelam
Film karakter gelişimi açısından çok iyi bir iş çıkarmış, Mr. Fox’un gelişimini ilerdeki paragraflarda spoilerlı olarak anlatıyorum o yüzden bahsi geçen diğer gelişime gelelim: Ash! Ash bizim tilkinin oğlu. Kendini arayan bu farklı diyebileceğiniz çocuk sürekli kendisi ve kuzeni Kristofferson ile yarış içinde. Bu çocuğun gelişimi daha çok çocuklara hitap eden ama yine de yetişkinler için güzel çıkarımlar yapılabilecek bir hikaye. Kendini kabul ettirme ve toplumun başarı standartlarına değinen, üzerinde duran bu gelişimde herkesin bir işte başarılı olduğunu ve birinin yapması gerekenin sadece kendinle barışık olması gerektiğini güzelce anlatmış. Filmin müziklerinin hepsi bir şölen, bir festival tadındaydı. Bazı mantık hataları elbette vardı ama bunları anlatılan hikaye uğruna göz ardı etmek istiyorum.
Buradan sonraki paragraflar spoiler içermektedir lütfen filmi izlemediyseniz izleyip geliniz.
Gerçekten fantastik bir tilkisin yahu…
Yaman Tilki filmini güzel yapan ancak çoğu kişinin görmekte zorlandığı sahneden bahsetmek istiyorum: kurt sahnesi. Kurt sahnesi birçok eleştirmen, izleyici için soru işaretleri oluşturmuştur. Sahne gerçekten ilk başta anlaşılması zor ama üzerine düşününce anlamı kafanızda bir fikir gibi beliriyor. Bu sahne için Wes Anderson’a da fazlasıyla soru gitmiş hatta yayıncı stüdyo filmde bu sahnenin yeri yok kaldır bile demiş ama Wes Anderson’ın cevabı, “Bu filmi bu sahne için yaptım,” olmuş. Film aslında ana karakterimiz Mr. Fox etrafında gelişiyor. Fark edeceğiniz üzere ilk başlarda basit, kanı kaynayan, heyecan dolu bir genç iken aldığı haber ile çocuğu olacağını öğreniyor. Bundan sonra hayatı değişiyor ve gazete işine giriyor. Sonra tam kendine, “Bu hayata alıştım; çocuğum, bir ailem var kendime bir güzel ev alayım sonrasında hayatımı yaşlanıp burada bitireyim,” derken karşına gençlik yıllarında yaşadığı heyecanı anımsatan üç farklı çiftçi çıkıyor. Bu çiftçilerden çalıyor ve aslında kendi düzenini, hayatını, güzel ilerleyen yaşamını o bozuyor. Başına o almasa gelmeyecek bir beladan bahsediyoruz burada. Kendi kendinin kuyusunu kazıyor karakterimiz çünkü kendine ben neyim sorusuna hep “vahşi hayvanım” karşılığı ile cevap veriyor.
Kurt mu? Nerede?
Mr. Fox kendisine “vahşi hayvanım” tanısını koyuyor ve kendini sanki gençmiş gibi kabulleniyor. Eski halini özlüyor kısaca. Bu kurt sahnesinde, ne kadar iletişime geçmeye çalışsa bile kurtla konuşamayan Mr. Fox sonunda bir havaya kaldırdığı yumruğu ile aynı sayfaya ulaşıyor kurtla. Ardından arkadaşları da kurda iyi şanslar diliyor ve kurt yoluna koyuluyor. Kurt sahnede görülebileceği gibi karlı bir alanda, siyah renkte direk göze batıyor, gözleri sarı sarı ruhunuzu deşiyor. Kurdun bulunduğu alan ile bizim tilkimizin durduğu, alışık olduğumuz yer arasında çok büyük bir fark olduğu açıkça belli diyebiliriz. Bu sahne birden fazla şeyi temsil ediyor olabilir. Herkes farklı bir çıkarım yapabilir. Ben sizlere kendi çıkarımımı söylemek istiyorum. Kurt aslında, Mr. Fox’un gençliğini temsil ediyor. Film ilk başlarda dediğimiz gibi gençken başlıyor ve aile babası olması ile devam ediyor. Aslında başına gelen bu bütün sıkıntıların sebebi de bu: geçmişi ve gençliğini unutamamış olması. Bu sahne ile elindekilerin farkına varıp asla o kurt gibi tamamen vahşi bir kurt olamayacağının farkına varan Mr. Fox kaderini kabulleniyor. Bu işte aslında hepimizin hayatında uygulaması gereken bir gerçek. Geçmişte yaşayamayız, gençliğimiz güzeldir ama ileride de hayat vardır. Geçmiş olmadan, gelecek olamaz ama geçmişe takılı kalırsan geleceğe asla kavuşamazsın. Bu filmi bundan ötürü bu kadar sevdim, ne kadar bir çocuk filmi gibi görünse de içinde hepimizi anlatan bir mesaj içeriyor.
Yaman Tilki üzerine son yorumlar
Fantastic Mr. Fox aileniz ile izleyebileceğiniz, içinizi ısıtacak, müzikleri ile kulaklarınıza bayram ettirecek, çocukların ilgisini çekecek, yetişkinlerin düşünmesini sağlayacak bir yapımdır gözümde. Yapım ilk çıktığı zaman gişede patlamamış olmamasına rağmen modern sinemada stop-motion filmlerin baş örnekleri arasında yer almaktadır. Her yaştan sinemasevere önerebileceğiniz, fantastik bir yapım olan bu film için hangi kelimeleri kullanacağımı inanın bilmiyorum. Çok güzel ve lütfen izleyin demekten başka çarem kalmıyor. Sağlıcakla kalın!